Mede door de coronacrisis nam de behoefte aan thuis of in de nabije omgeving werken erg toe. Meer ruimte voor ondernemen in het eigen dorp biedt grote voordelen. Het vermindert het aantal verkeersbewegingen en verhoogt de plaatselijke levendigheid. Naast woningbouw hiervoor faciliteiten creëren wordt de grote opgave. Dat kan tevens de winkel- en uitgaansfunctie van het centrum en de wijkcentra versterken, die ook toenemende concurrentie vanuit de omliggende plaatsen (met name The Mall of the Netherlands in Leidschendam) kunnen verwachten.
In de inmiddels verstreken planperiode 2018-2022 is niet of nauwelijks vooruitgang geboekt met betrekking tot veel woningbouw- en andere projecten. Denk bijvoorbeeld aan de transformatie van de Moeder Gods-, Ontmoeting- en Kruispuntkerk, de Hofwegomgeving, de herontwikkeling van het Wagenerf en MOC-terrein en Starrenburg 3. Gelukkig zien we sinds k0rt wel beweging in o.m. Park Beresteijn en het Intratuinterrein.
1. Nieuwbouw in en rondom het Centrum
naast andere bekende locaties
Nog steeds willen we nieuwbouw concentreren in het centrum. Meer nieuwbouw in het centrum levert meer huishoudens op die besteden in het centrum; bij de retail, de horeca en niet-dagelijkse boodschappen. Toevoeging van een paar honderd woningen in en rond het centrum zou al gauw enkele miljoenen aan bestedingen (en dus ook meer banen) in het dorp extra opleveren!
Met concentratie van die nieuwbouw in het centrum kunnen we het groen in de wijken en rond Voorschoten blijven sparen om ons karakter van groene gemeente te handhaven. Op eerdergenoemde plekken als het Kruispunt, het MOC terrein (inclusief het Wagenerf en voormalige Fixetterrein) is in en rond het Centrum voldoende ruimte voor verdichting en dus ook voor versterking van het economisch draagvlak. Daarnaast kunnen ook op het terrein van Huize Bijdorp woningen worden gebouwd. Bij de ontwikkeling van plannen moet wel rekening worden gehouden met duurzaamheidsontwikkelingen door bijvoorbeeld geen gasaansluitingen, maar warmtepompen en/ of zonnepanelen in de programma’s van eisen op te nemen. Ook kan daarin ruimte worden gevonden voor dienstverleners en ZZP’ers waarvan Voorschoten er honderden telt. Het laatste mede vanwege een hoogopgeleide bevolking.
Circa de helft van onze bevolking heeft een HBO-plus opleiding in vergelijking met circa een derde van het hele land. Een multifunctionele ruimte in het dorp, waar zelfstandigen kunnen werken met hoogwaardige wifi, gebruik kunnen maken van printfaciliteiten, horeca en overlegkamers, gecombineerd met andere functies zou absoluut in een behoefte voorzien en het Centrum als economisch brandpunt en huiskamer van Voorschoten versterken. De plannen m.b.t. Beresteyn, Arsenaal en Intratuin kunnen met name voor winkelcentrum Hofland nieuwe klanten opleveren.
2. Verhogen aantrekkelijkheid Centrum
Ook is het nodig het centrum aantrekkelijker te maken om te verblijven, te winkelen en te wonen. De gemeente dient daarvoor de regie te nemen en in samenspraak met alle betrokken partijen al genomen besluiten te effectueren en nieuwe plannen te ontwikkelen en uit te voeren. Denk hierbij aan het verrichten van (achterstallig) onderhoud en het opleuken van de openbare ruimte, het ontwikkelen van een beeldkwaliteitsplan, het aantrekken van nieuwe winkel(formule)s, de verplaatsing van winkels en horeca vanuit uitlopers van het centrum naar het echte hart van het dorp en het versterken van de onderlinge samenwerking tussen pandeigenaren en uitbaters van winkels en horeca in de vorm van een BIZ of ander sterk samenwerkingsverband naast of in plaats van het innen en gebruiken van de huidige reclamebelasting. Winkelleegstand moet actief worden bestreden, waarbij evenwel gewaakt moet worden voor het aantrekken van dubieuze bedrijven en organisaties, die andere oogmerken hebben dan het aanbieden van voor een breed publiek relevante producten en diensten (ondermijning).
3. Bedrijventerreinen in stand houden en intensiever gebruiken
Ook intensiever gebruik van de bedrijventerreinen is mogelijk; er is zeker nog sprake van leegstand, transformatie- en verdichtingsmogelijkheden. Zo is een intensiever gebruik van het voormalige Mexx-terrein mogelijk, alsook een upgrading en transformatie van de RW11 zone tussen Vliet en Admiraal de Ruytersingel. Daarmee kunnen meer banen in Voorschoten komen. In de Dobbewijk is al gebleken dat er zeker behoefte is aan extra bedrijfsruimtes, voor uitbreiding en verplaatsing van (Voorschotense) bedrijven. Een beperkte uitbreiding van het terrein is mogelijk zonder het aanpalende groene gebied aan te tasten. De voortdurende druk om met name de kleinere terreinen te transformeren naar woningbouwlocaties moet worden weerstaan om de werkgelegenheid in het dorp niet nog meer te doen afkalven.
4. Groeisector zorg en welzijn: samenwerking bevorderen en verder uitbouwen
Met de voortschrijdende vergrijzing neemt de plaatselijke werkgelegenheid in de zorgsector verder toe. Dit kan worden gestimuleerd door het Zorgtafel initiatief nieuw leven in te blazen. Therapiepraktijken, sportscholen en fitnessbedrijven moeten ruimte krijgen zich door te ontwikkelen met leefstijlconcepten. De dienstverlening van deze bedrijven behoeft zich niet te beperken tot Voorschotenaren. Met name op inwoners van buurgemeenten kunnen deze ondernemingen aantrekkingskracht uitoefenen. Zwemfaciliteiten dienen te worden gehandhaafd. Samenwerking met commerciële partijen behoeft daarbij niet te worden geschuwd.
5. Groeisector toerisme en recreatie: dorp
en attracties beter ontsluiten en verblijfs-accommodaties bevorderen
Ook de toeristische en recreatieve sector verdient het verder uitgebouwd te worden. Daarbij kunnen verbindingen worden gelegd met vervoer over water en spoor door bijvoorbeeld het centrum toegankelijker te maken voor de pleziervaart en bij één of beide stations startende fiets- en wandelroutes door het dorp en het buitengebied.
Verblijfstoerisme kan kleinschalig worden opgepakt in de vorm van meer B&B- faciliteiten. Ook kan dit de mono wooncultuur in de wijken doorbreken, waarbij wel gewaakt moet worden voor overlast door teveel toeristen. Verlenging van buslijn 42 naar enerzijds de Wassenaarse Slag en anderzijds het hart en de wijken van Voorschoten en Vlietland zal de aantrekkelijkheid van Voorschoten en Wassenaar, verenigd in Wassenaar-Voorschoten Marketing verder vergroten voor zowel eigen inwoners als bezoekers.
6. Groeisector zakelijke dienstverlening: ruimte voor thuiswerken en onderlinge ontmoetingen
De coronacrisis betekende een grote impuls voor thuis werken. Toch blijft de behoefte aan regelmatige fysieke ontmoetingen met collega’s, maar ook met klanten en andere dienstverleners op een aantrekkelijke en representatieve locatie bestaan. Kantoren en bedrijfsverzamelpanden die hierop inspelen dienen daarvoor de benodigde ruimte te krijgen. Het bijkomende positieve effect van minder verre verkeersbewegingen moet worden gekoesterd en gestimuleerd.
7. Meer ruimte in gemeentelijke regelgeving
en dienstverlening voor ondernemers
Ruimte voor ondernemen is naast fysieke ruimte ook ruimte in regelgeving en dienstverlening. Zo is verdere harmonisatie en vereenvoudiging van regels nog steeds mogelijk (ook vanwege de Omgevingswet). Korte tijdslijnen en duidelijkheid bij de afhandeling van aanvraagprocedures zijn essentieel en dienen te worden gewaarborgd. Handhaving is ook nog steeds voor verbetering vatbaar; meer ruimte en inzetbaarheid van BOA- capaciteit vinden we een must. De regels die worden gesteld moeten worden gehandhaafd. De plaatselijke overheid dient ook voorwaardenscheppend bezig te zijn. Bijvoorbeeld: kiezen voor een publiekstrekker op de Kruispuntlocatie met appartementen voor starters en senioren is van grote invloed op de economische dynamiek.
8. Bereikbaarheid van en in Voorschoten verbeteren voor bedrijven en leveranciers
Wat betreft verkeerscongestie zien we reikhalzend uit naar de ingebruikname van de RijnlandRoute. Voorschoten heeft zelfs in coronatijd veel last van files en onbereikbaarheid gehad. Dat treft inwoners die forenzen, maar ook klanten en leveranciers van bedrijven. Wij dringen daarom ook aan op een snelle verbetering van de verbinding met de A4 (door o.m. de reconstructie van het Lammenschansplein, de Lammebruggen en de Europaweg). Afwaardering van de N44 tot een secundaire weg moet worden voorkomen. Integendeel: er moet sprake zijn van een opwaardering al dan niet door ondertunneling naar een volwaardige autoweg. Parkeercapaciteit, bijvoorbeeld bij winkelcentrum Hofland maar ook bij nieuwbouwprojecten dient een blijvend aandachtspunt te zijn.
Een centraal logistiek laad- en lospunt voor de bevoorrading van bedrijven in het centrum heeft nog steeds niet de aandacht die het verdient. Als leveranciers alleen nog maar op beperkte tijden in het centrum kunnen komen, zou één overslagpunt in bijvoorbeeld een bestaand magazijn van AH, Aldi, of Dirk, voor het hele centrum een optie kunnen zijn. Decentrale verdere bezorging met elektrische wagentjes op tijden buiten de reguliere drukke winkeltijden, die hopelijk na de coronacrisis weer snel terugkeren, zou het centrum dan ontlasten.
9. Verduurzaming voortvarend ter hand nemen met inschakeling van lokale bedrijven
De verduurzaming van de Voorschotense samenleving en economie moet in de planperiode voortvarend ter hand worden genomen. De gemeente dient hierbij een voortrekkersrol te vervullen, de regie te voeren en plaatselijke bedrijven waar mogelijk bij de uitvoering te betrekken. Randvoorwaarden bij nieuw- en verbouw, aantrekkelijke aanbiedingen voor alternatieve warmte- en lichtbronnen en vervoersmogelijkheden zijn een enorme stimulans voor de noodzakelijke transitie naar een circulaire samenleving.
10. Overleg en afstemming tussen gemeente
en ondernemers verbeteren
Intensief overleg en afstemming tussen de ondernemers en de gemeente is een must. Over de openbare ruimte, eventuele werkzaamheden daarin (weg, groen, riool), regelgeving en handhaving is het belangrijk elkaar regelmatig en intensief te spreken.
We zijn dan ook groot voorstander van de in 2021 opgezette nieuwe overlegstructuur tussen gemeente en ondernemers, maar betreuren ook de opheffing van de Taskforce Centrum waarin ook inwoners en vastgoedeigenaren participeerden. Te vaak staan partijen lijnrecht tegenover elkaar. De gemeente dient veel duidelijker de regie in de diverse overleggen te nemen en snelle en duidelijke besluitvorming te bevorderen en vervolgens de uitvoering daarvan voortvarend ter hand te nemen en te waarborgen.
Gezien de complexiteit van de problemen aldaar is een centrummanager met duidelijke bevoegdheden en inspirerende daadkracht nodig om de afnemende aantrekkelijkheid om te buigen en het centrum nieuw leven in te blazen. Voor winkelcentra Hofland en Van Beethoven-Winkel-Laan blijft gelden dat de gemeente toegankelijkheid en kwaliteit van de openbare ruimte op orde moet houden en geen planologische beperkingen moet opleggen.
Afsluitend
Tot slot nog iets over de ambtelijke organisatie van de gemeente. In onze vorige Economische Visie pleitten wij nog tegen opsplitsing van Werkorganisatie Duivenvoorde en beëindiging van de samenwerking met Wassenaar. Inmiddels is anders beslist, waarmee hoge kosten zijn gemoeid, die ongetwijfeld op de één of andere manier op burgers en bedrijven zullen worden afgewend. Wij zien met angst en beven de komende ontwikkelingen tegemoet. Leegloop van het gemeentelijke apparaat en een sterke afname van de kwaliteit, kwantiteit en tijdigheid van de gemeentelijke dienstverlening dreigen. Inhuur van dure, tijdelijke krachten biedt niet of nauwelijks soelaas. Burgers, maar zeker ook ondernemers en ondernemen zijn gebaat bij goede dienstverlening en een kwalitatief goed ambtelijk apparaat. Daarin zou mede onder invloed van de penibele huidige financiële positie wel eens te weinig kunnen worden geïnvesteerd door de gemeente.
Wij adviseren daarom Gemeenteraad en B&W de gemeente meer als een bedrijf te gaan leiden. Kies voor een slank maar kwalitatief wel zeer hoogstaand apparaat en besteed uit aan anderen -waaronder bedrijven-, wat zij beter en goedkoper kunnen doen. Van jeugdzorg tot wegonderhoud en het ontwikkelen van bouwplannen tot groenvoorziening. En vergeet daarbij vooral het plaatselijke bedrijfsleven niet. Probeer ook samen met andere gemeenten, waarbij wij vooral denken aan de Leidse regio, waar Voorschoten zich nu meer dan ooit mee verbonden heeft, schaalvoordelen te halen en hanteer een commerciële insteek. Blijf vooral ook niet steken in plannenmakerij maar maak keuzes en breng die tot uitvoering. Zodat in onze volgende Economische Visie nieuwe ideeën aan de orde kunnen komen en niet grotendeels de vorige Economische Agenda moet worden herhaald.
Een initiatief van Ondernemersvereniging Voorschoten, BIZ Vereniging Dobbewijk, Centrum Ondernemers Voorschoten, Vereniging Centrum Horeca Voorschoten, Van Beethoven-Winkel-Laan, Winkelcentrum Hofland